Garncarstwo u Jakutöw. 
299 
Garncarstwo u Jakutöw. 
Teofil Chodzidlo. 
Slabe zacz^tki garncarstwa napotykamy juz w prakulturze, mianowicie 
w jej krçgu centralnym u Andamanow na wyspach Malych i Wielkich Anda- 
many i u Wedda na Cejlonie oraz w krçgu pölnocnym u Eskimosöw, 
Czukczöw i Koriaköw A Natomiast wlasciwe rzemioslo garncarskie rozwinçlo 
siç dopiero w krçgu matriarchalnym kultury zasadniczej. Tutaj bowiem, jak 
etnolodzy zgodnie przypuszczaj^., w zwiq,zku z wyplataniem mat i koszyköw, 
ktöre wewn^trz a niekiedy takze i zewn^trz wylepiano glin^., powstaiy naczy- 
nia gliniane ; przez suszenie na sloncu, nagrzewanie wzglçdnie wypalanie 
w ogniu naczyniom dodawano trwalosci i nieprzemakalnosci 1 2 . Garncarstwo na 
tym szczeblu kultury jest jeszcze wyl^cznym zajçciem kobiety i ogranicza siç 
do zaspokojenia potrzeb domowych. Dopiero pojawienie siç kola garncarskiego 
w Mezopotamii, mniej wiecej w pi^tym tysi^cleciu przed Chr., dokonalo 
przewrotu w tym rzemiosle ; odtq,d garncarstwo jest zajçciem wyl^cznie 
mçzczyzny 3 , a poniewaz kolo garncarskie uiatwia rnasow^. produkcjç naczyn 
glinianych i to lepszych i tanszych, dlatego domowa, prymitywna metoda 
garncarska coraz bardziej zanika. Mimo to istniej^. jeszcze dzisiaj ludy 
i szczepy, przewaznie pierwotne, ktöre kola garncarskiego wcale nie znaj^., 
1 Schmidt-Koppers, Völker und Kulturen. Regensburg 1924, s. 415 odnosnie 
do Andamanow i Wedda ; Eskimosi : Quimby George I., Pottery from the Aleutian 
Islands. Fieldiana, Anthropology, tom XXXVI September 19, 1945 I s. 1-13. Czukcze : 
Karutz R., Die Völker Nord- und Mittelasiens, Stuttgart 1925, s. 24 ; por. fig. 9 i 14 na 
s. 21, oraz fig. 4-6 na s. 24. Koriacy : Jochelson W., The Koryak. The Jesup North 
Pacific Expedition, Leiden-New York 1908, tom VI s. 637, 639-645 ; Koriacy obecnie 
nie wyrabiaj naczyn glinianych, lecz przodkowie ich znali przemysl garncarski. Tak 
samo Kamczadale znali dawniej garncarstwo, lecz obecnie juz ono wyszlo zupelnie 
z uzytku. Jochelson, The Koryak 640. 
2 Schmidt-Koppers 587 ; Obermaier H., Urgeschichte der Menschheit. Ge 
schichte der führenden Völker, tom I. s. 276, 282. Freiburg i. B. 1931. 
3 Obermaier 282 ; por. Rieth Adolf, Die Entwicklung der Töpferscheibe. 
Leipzig 1939 s. 15. A. van Gennep, Etudes d’ethnographie algérienne, Revue d’ethno 
graphie et de sociologie. 1911, s. 265. Prof. Speiser Feliks stwierdzil naocznie w dwuch 
wioskach na Wielkich Hebrydach podwojn^, metodç wyrabiania garnkow : przy pomocy 
kola garncarskiego i bez niego ; w obvdwuch wypadkach garncarstwem zajmowaly siç 
kobiety. F. Speiser, Voyage d’études aux Nouvelles Hebrides, Le Globe, février- 
avril 1913 s. 85.